Η Μεγάλη Παναγία είναι ένα από τα ομορφότερα χωριά της βόρειας Χαλκιδικής .
Είναι χτισμένη στους πρόποδες της οροσειράς «Χτίκελας», που πήρε το όνομά της από τις οχτώ κοιλάδες της .
Το σημείο που χτίστηκε η Μεγάλη Παναγία δεν είναι τυχαίο, μιας και από κει δεν μπορούσαν να τη δουν οι πειρατές από τη θάλασσα. Το υψόμετρό της είναι περίπου 450 μέτρα..
Τρία μικρά ποταμάκια διέρρεαν το χωριό , σήμερα τα δύο δεν είναι ορατά λόγω της ανάπτυξης του χωριού. Πάνω τους έγινα δρόμοι .
Το ένα που είναι ορατό, είναι ο «Κομπλητσός» που έχει τις πηγές του στα βουνά του χωριού και το διαρρέει σε μεγάλο μήκος .
Το μεγαλύτερο μέρος του χωριού είναι χτισμένο στις πλάγιες του βουνού και τα σπίτια και οι δρόμοι θυμίζουν έναν πολύπλοκο ιστό με πυκνοκατοικημένες γειτονιές, γραφικά δρομάκια και καλντερίμια, παραδοσιακά σπίτια , πολλούς δρόμους με σκαλοπάτια και αρκετά πέτρινα ντουβάρια που συγκρατούν το χώμα στις ανισόπεδες πλαγιές.
Τα σπίτια που βρίσκονται κοντά στο ποτάμι απολαμβάνουν την ομορφιά του και τη δροσιά του το Καλοκαίρι και τη βοή του το Χειμώνα , ενώ τα τεράστια πλατάνια που βρίσκονται στις όχθες του σφύζουν από ζωή , με τους φτερωτούς μας φίλους να κατοικούν πάνω τους όλες τις εποχές του έτους. Στις όχθες του ποταμού κάνουν πάρτι «τα μπασνιάκια» , τοπική ονομασία των βατράχων.
Οι υπόλοιπες κατοικίες που βρίσκονται σε μεγαλύτερο υψόμετρο , όπως και τα σπίτια στις «εργατικές» , έχουν ξεχωριστή θέα. Ατενίζουν τον Άθωνα και τη χερσόνησο του Αγίου Όρους καθώς και τα άλλα δύο πόδια της Χαλκιδικής. Και αν το μάτι σου πάει λίγο μακρύτερα , τότε θα δεις και τα παράλια της Πιερίας , αλλά και τον Όλυμπο , την κατοικία των 12 αρχαίων Θεών.
Σαν οικισμός αλλά και σαν χωριό , η κωμόπολη είναι αρκετά παλιά , θα λέγαμε ότι οι ρίζες της χάνονται στην αρχαιότητα , μιας και οι ανασκαφές που έγιναν κατά καιρούς έχουν φέρει στο φως αρκετά αρχαιολογικά ευρήματα . Όπως η Ακρόπολη , που υπήρχε λίγο έξω από το χωριό και κάποια χαλάσματα μαρτυρούν την ύπαρξή της , αλλά σήμερα στη θέση του υπάρχει το πανέμορφο σαν κτίσμα αλλά και για την υπέροχη θεά του παρεκκλήσι του Προφήτη Ηλία .
Η ύπαρξη της Μεγάλης Παναγίας στην αρχαιότητα φαίνεται και από τις προσπάθειες που έκαναν να την κατακτήσουν διάφοροι «βάρβαροι» , όπως μας μαρτυρούν αρχαία κείμενα . Η ονομασία της τότε ήταν «Αραβενικαία – Αραβενίκεια – Ρεβενίκια» που μάλλον προέκυψαν από τη μάχη των ντόπιων με τους Άραβες και τη νίκη τους.
Και από τα πολλά «Καστέλια» (κάστρα) που υπήρχαν και υπάρχουν χαλάσματα ακόμα και σήμερα , όπως της Παναγούδας , της Τούμπας , τα Κοιμητήρια , Του Προφήτη Ηλία , της Σούμας , της Καμήλας , το Καστελούδι , το Καστέλι .
Αλλά και την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου υπήρχε ζωή στον τόπο μας , μιας και η τοποθεσία «Σκουριές» , ήταν το μεταλλείο από όπου οι Μακεδόνες έβγαζαν πολύτιμα μέταλλα. Και ήταν η αξία αυτών των μετάλλων που βοήθησε το Μεγάλο Στρατηλάτη να διαδώσει τον ελληνικό πολιτισμό στα βάθη της Ανατολής.
Η σημερινή μορφή του χωριού μας είναι αποτέλεσμα μιας σειρά καταστροφών που έγιναν. Η μεγαλύτερη ήταν το 1821, με τη συμμετοχή του χωριού στην επανάσταση του γένους και τα αντίποινα από τους Τούρκους. Η καταστροφή του ήταν σχεδόν ολοκληρωτική . Επίσης το 1932 , πολλά σπίτια γκρεμίστηκαν από τον καταστροφικό σεισμό που είχε επίκεντρο την Ιερισσό . Όμως και κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου οι Γερμανοί κατακτητές έκαψαν πολλά σπίτια . Αλλά και από καταστροφές που έγινα στον εμφύλιο πόλεμο.
Όμως παρά τις καταστροφές , οι κάτοικοι πάντοτε κατάφερναν να σταθούν στα πόδια τους και να ξαναχτίσουν το αγαπημένο τους χωριό.
Ο κυριότερος λόγος που καθορίζει τη μορφή του είναι το γεωγραφικό ανάγλυφο του τόπου . Το χωριό , όπως είπαμε, είναι χτισμένο στους πρόποδες της οροσειράς , με το πράσινο πλούσιο δάσος της να το σκεπάζει , με τις παλιές γειτονιές να συνυπάρχουν με τα νεόχτιστα σπίτια και τις νέες γειτονιές , με σπίτια ορθάνοιχτα με όμορφες αυλές αλλά και με καλόκαρδους φιλόξενους ανθρώπους .
Τα δάση που το περικυκλώνουν είναι πλούσια σε βλάστηση και με μεγάλη ποικιλομορφία . Αν περιηγηθείς μέσα τους θα δεις τεράστιες οξιές , δρυς , καστανιές , φλαμουριές , έλατα , πεύκα και πολλά άλλα είδη δέντρων που κάνουν κάθε εποχή να είναι ξεχωριστή.
Τα ποταμάκια δίνουν το δικό τους χρώμα και με τον ήχο τους και τα φυτά που υπάρχουν στις όχθες τους σε ταξιδεύουν σε παραμυθένιες εποχές , μακριά από τους θορύβους των σύγχρονων αστικών κέντρων.
Το δε άγνωστο φαράγγι του «Ασπρόλακου» είναι ένα παράδειγμα της πλούσιας χλωρίδας . Ένα φαράγγι τόσο όμορφο και πλούσιο που νομίζεις ότι βρίσκεσαι κάπου αλλού και όχι στον τόπο τούτο , στην Χαλκιδική .
Η πανίδα πλούσια , τι να πρωτοαναφέρει κανείς σκιουράκια , μικροί κάστορες , αλεπούδες , λύκοι , αγριογούρουνα , ζαρκάδια και τόσα άλλα …
Το σημερινό όνομα του χωριού μας είναι « Μεγάλη Παναγία» και το πήρε το 1927 προς τιμήν της θαυματουργής εικόνας της Μεγαλόχαρης που βρέθηκε λίγο έξω από το χωριό . Στη θέση που βρέθηκε η εικόνα υπάρχει ο ιερός ναός του Προσκυνήματος της Παναγίας . Το Δεκαπενταύγουστο γίνεται μεγάλη πανήγυρης και πλήθος κόσμου από πολλά μέρη της Ελλάδας έρχονται να προσκυνήσουν και να ζητήσουν τη χάρη της Θεοτόκου.
Εκτός από το Προσκύνημα , ο επισκέπτης μπορεί να ανεβεί και στην «Παναγούδα» , ένα εκκλησάκι που είναι χτισμένο στο ψηλότερο σημείο του χωριού και φαίνεται από ολόκληρη τη γύρω περιοχή. Υπάρχουν αρκετά σκαλοπάτια που θα πρέπει να ανεβεί κάποιος για να φτάσει ψηλά στην «Παναγούδα» , όμως αξίζει τον κόπο, πιστέψτε μας. Η θέα είναι εκπληκτική. Στα πόδια σου έχεις ολόκληρη τη Μεγάλη Παναγία , τον κάμπο της και φυσικά ολόκληρη τη Χαλκιδική , τον Άθωνα με τα μοναστήρια και το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου. Θα ξεκουραστείς κάτω από τα αιωνόβια πλατάνια , θα ξεδιψάσεις με το κρυστάλλινο νερό και αν έχεις δυνάμεις και θέληση , τότε μπορείς να συνεχίσεις παίρνοντας το μονοπάτι που οδηγεί στον «Καρντάση» με τους πολύ όμορφους καταρράκτες του , μακριά από τον κόσμο και πολύ κοντά στη μάνα φύση. Εκπληκτικό μέρος. Εδώ μπορείς να φτάσεις και από τον «Κομπλητσιό» , ακολουθώντας την κοίτη του ανηφορικά.
Βέβαια υπάρχουν και πολλά άλλα μικρά εκκλησάκια διάσπαρτα γύρω από το χωριό και με εύκολη πρόσβαση σε αυτά.
Ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί στα στενά σοκάκια του χωριού , να δει την αρχιτεκτονική των παλιών σπιτιών που σώζονται , να ανεβεί και να κατεβεί σκαλοπάτια και καλντερίμια και καθώς θα κουραστεί , τα βήματά του θα τον οδηγήσουν σε αναζήτηση τροφής. Οι γεύσεις των παραδοσιακών φαγητών είναι υπέροχες. Υπέροχα είναι και τα τοπικά κρασιά καθώς επίσης και το τοπικό τσίπουρο , ποτά για τα οποία φημίζεται η Μεγάλη Παναγία.
Το κτήριο που στέκεται μεγαλόπρεπο και τραβά το μάτι και του επισκέπτη αλλά και οποιουδήποτε περνά από τον κεντρικό δρόμο έξω από το χωριό μας είναι το Δημοτικό Σχολείο. Ένα κτίσμα πέτρινο με δύο ορόφους που δεσπόζει στο χώρο. Χτισμένο στις αρχές του 1900 , έχουν περάσει από τα θρανία του όλοι οι κάτοικοι του χωριού και οι αναμνήσεις παραμένουν άσβεστες μέχρι τα βαθιά γεράματα.
Ο επισκέπτης μπορεί να μπει στη Μεγάλη Παναγία από τρεις εισόδους. Η κεντρική είσοδος που ο δρόμος της περνά μπροστά από τον ιερό ναό του Αγίου Βασιλείου και αν συνεχίσεις ευθεία θα περάσεις από την κεντρική πλατεία , το «Χοροστάσι» και θα μπεις στον κεντρικό δρόμο του χωριού με τα πολλά μαγαζιά να δεσπόζουν δεξιά και αριστερά. Ενώ αν μετά την εκκλησία στρίψεις δεξιά , θα πάρεις το δρόμο για το «Προσκύνημα» , θα περάσεις από το παραδοσιακό πέτρινο γεφυράκι στον «Κομπλιτσιό» και από εκεί έχεις να επιλέξεις το δρόμο για το «Προσκύνημα» ή το δρόμο για τα «γηπεδάκια» , που είναι η δεύτερη είσοδος του χωριού. Τα γηπεδάκια , όπως το λέει και το όνομά τους , βρίσκονται στην πεδινή περιοχή «Τσαΐρια» και είναι σύγχρονα μικρά γήπεδα αθλοπαιδιών.
Η Τρίτη είσοδος είναι στη δυτική πλευρά , κοντά στο γήπεδο και στο γυμνάσιο του χωριού. Μπορείς να μπεις στο χωριό στρίβοντας δεξιά ή να πας ευθεία και να ανηφορίσεις προς τις εργατικές κατοικίες , που χτίστηκαν πρόσφατα και στεγάζουν τα όνειρα και τις ελπίδες πολλών συγχωριανών μας. Και από εδώ η θέα είναι καταπληκτική!!!!!!
Οι επιλογές που έχει ο επισκέπτης ή ο μόνιμος κάτοικος για απόδραση είναι πάρα πολλές. Το καλοκαίρι μπορεί να κάνει το μπάνιο του στα Πυργαδίκια , τις παραλίες του Γοματίου , την Ιερισσό , τον Άγιο Νικόλαο. Απέχουν περίπου 20 με25 λεπτά από τη Μεγάλη Παναγία. Και όταν επιστρέψεις θα αποζημιωθείς στις ταβέρνες της με υπέροχους μεζέδες , πεντανόστιμα φαγητά και ντόπιο κρασί ή τσίπουρο , μέσα στη δροσιά και τον καθαρό αέρα. Επίσης μπορείς να επισκεφτείς το Άγιο Όρος με τα μοναστήρια του σαν ημερήσια εκδρομή. Κοντά βρίσκεται και το άγαλμα του Αριστοτέλη , του μεγαλύτερου φιλόσοφου όλων των εποχών.
Το Χειμώνα μπορείς να χαρείς τα χιόνια και το χειμωνιάτικο τοπίο της περιοχής , να περπατήσεις στα χιονισμένα βουνά , να ζεσταθείς στα τζάκια που έχουν οι ταβέρνες της , να επισκεφτείς την Αρναία με τον παραδοσιακό οικισμό . Αλλά και την Άνοιξη και το Φθινόπωρο αποζημιώνεσαι με την ομορφιά του τοπίου και με τα χρώματα της κάθε εποχής να κυριαρχούν στο χώρο και να σου προσφέρουν γαλήνη και ηρεμία.
Δεν μπορεί να χωρέσει η ομορφιά του τόπου μας μέσα σε λίγες σειρές και δεν βρίσκουμε λόγια να την περιγράψουμε. Μία επίσκεψή σας θα σας πείσει και είμαστε βέβαιοι ότι δεν θα θέλετε να φύγετε!!!
Οι μαθητές της Β΄ τάξης
